Ontwerpdag BabelKreativ “Over de Sluis”: een verslag en aanbevelingen van Babel!
Babel heeft in de aanloop tot het MAAK.Zaanstad- programma steeds benadrukt dat het sluizengebied een kwalitatieve ontwikkeling moet meekrijgen. De gemeente heeft, ook gedreven door eigen overwegingen, het standpunt ingenomen dat het gebied een kwalitatieve impuls moet krijgen. Sjoerd Soeters werd gevraagd ‘kwartier te maken’ en de eerste onderzoeken te doen. Soeters daagde Babel uit om te participeren. Babel heeft daartoe een eerste stap gezet door een BabelKreativ te organiseren, waarin studenten op hun beurt worden uitgedaagd om met creatieve, verrassende ideeën te komen.
Op 9 september j.l. bogen studenten van de Hogescholen Amsterdam, Utrecht en Windesheim Flevoland zich, in de Oostzijderkerk, over het gebied rond de Sluis, bij de gemeente beter bekend als Centrum Oost. In totaal namen 12 studenten hier aan deel en werden begeleid door 4 stedenbouwkundigen/architecten die woonachtig of actief zijn in Zaanstad. Het grootste deel van de studenten was voor het eerst in Zaandam en niet op de hoogte van de Zaanse situatie. Tijdens een korte rondleiding, waarbij door Babel-collega’s uitleg werd gegeven, leerden zij het plangebied kennen.
Terug in de kerk volgde een inleiding over het project en het proces door Eef Franke van de gemeente Zaanstad en verkeers- en mobiliteitsspecialist Erik Jongenotter van adviesbureau Witteveen en Bos. Erik ging in op de keuzes die gemaakt zullen moeten worden ten aanzien van de ontwikkelingen rond mobiliteit en bereikbaarheid, zowel nu als in de toekomst. Veel nadruk gaf hij aan verschillende modaliteiten van vervoer, zoals openbaar vervoer, de ontwikkeling in het gebruik van de auto en de fiets en de betekenis van de voetgangers. Het toenemende gebruik van fiets, bakfiets, driewieler en ook de snelle e-bikes en de ruimte die deze innemen leidde tot de stelling “lopen is het nieuwe fietsen”.
Vervolgens gingen de studenten aan de slag. Onder begeleiding van de architecten en stedenbouwkundigen John Breen, Robin Kerssens, Björn van Rheenen en Wouter de Haas is een hele dag hard gewerkt in 3 groepen en gezocht naar oplossingen en ingrepen voor een betere verbinding met Zaan en het grotendeel getransformeerde centrum van Zaandam. Ingrepen die het gebied een kwaliteitsimpuls geven, leiden tot opbloei van het gebied en fysieke barrières letterlijk en figuurlijk overbruggen. De Sluis en directe omgeving zou een logische scharnier moeten vormen tussen de stadsdelen ten oosten en ten westen van de Zaan én de Zaan zelf, als drager van de stad.
Per groep werd een ontwikkelingsperspectief van het gebied opgesteld en de daarvoor benodigde ingrepen en ontwikkelingen uitgewerkt.
We geven per groep een korte samenvatting.
Groep 1
Onder leiding van John Breen-BREEN stedebouw ( ochtend) Robin Kerssens architect (’s middags)
Deze groep is van mening dat het centrum, in het licht van de grote woningopgave van Zaanstad, groter moet worden. Een lastige opgave omdat de Zaan en de sluis zowel kwalitatief als fysiek een scheiding vormt.
Het huidige centrumgebied (Gedempte gracht en omgeving) wordt verlengd, doorgetrokken over de brug en de sluis heen door een multifunctioneel commercieel gebouw met daarboven appartementen te situeren halverwege de Peperstraat, de “Poort van Zaandam”. Er wordt een terras achtig gebouw voorgesteld dat zichtbaar is vanaf het huidige centrum en daardoor een aantrekkende werking moet gaan krijgen. Voor de bestaande flats wordt aanbevolen ze op te pimpen en te differentiëren in gevelbeeld en bebouwingshoogte.
Dit nieuwe deel van het stadscentrum zal grotendeels autovrij moeten zijn met uitzondering van autoverkeer van de bewoners. Er wordt ingezet op vooral de bereikbaarheid voor fietsers en voetgangers. De bruggen moeten flink versmald worden en er moet een klassieke ophaalbrug komen ter hoogte van de Beatrixbrug. Het parkeren wordt gesitueerd aan de oostelijke rand, gecombineerd met het nieuwe gebouw. Bestaande wijken worden stedenbouwkundig aangehaakt aan dit centrum. De Burcht wordt een groot groen plein met seizoensgebonden markten bijvoorbeeld biologische markt , evenementen en activiteiten, etc. Er worden ook grote kansen gezien voor horeca en de benutting van de kade als recreatieve zone.
Bijlage foto’s van schetsen.
Groep 2
Björn van Rheenen-SPONGE architect
Alvorens zaken op papier te zetten heeft deze groep eerst de situatie geanalyseerd. Zij concludeerde dat bij de Peperstraat het verkeer centraal staat; die straat kan smaller en teruggebracht worden tot een 30 km/h straat. Er is veel leegstand in het commerciële vastgoed, zowel in de Peperstraat als op de Zuiddijk. Er rijden te veel bussen over de Peperstraat. Het parkeren moet zoveel mogelijk het centrum uit. Door parkeergarages toe te voegen kan de parkeercapaciteit van de Burcht met 50% verminderd worden.
De Wilhelminastraat en brug mogen alleen benut worden voor langzaam verkeer. Een deel van de Zuiddijk gaat dicht voor gemotoriseerd verkeer. Zij stellen voor een parkeergebouw te situeren achter de Zuiddijk met de Verbeekstraat als ontsluiting. Deze garage is vooral bedoeld voor het Zuiddijkgebied. Verder stellen zij voor ook aan de kop van de Peperstraat een parkeergarage te bouwen, eventueel gemengd met andere functie en appartementen. Het gebied wordt niet meer doorkruist door doorgaande bussen; door kleine busjes worden ouderen en mensen die slecht ter been zijn naar het stadscentrum gereden. Zij stellen voor een deel van de Peperstraat te slopen en/of de huidige gebouwen op te pimpen. Dit maakt de Peperstraat aantrekkelijker en krijgt een gedifferentieerder beeld. Aan de kade bij de Burcht stellen zij voor een plaats voor bussen te maken ten behoeve van riviercruiseschepen. Maak van die kade een groene boulevard, leidt fietsers om de Burcht ten voetgangers over de Burcht.
Kortom, maak van de sluis en de Zaan het echte hart van de verbinding van de oostelijke en westelijke stadsdelen en ‘vergroen’ de Burcht zodat het een aantrekkelijke openbare ruimte en park wordt. Plaats een belangrijk herkenningspunt op de hoek van de sluis, om mensen over de brug heen te trekken, daar waar nu de verloederde paviljoens staan. Geef het oude gemeentehuis een museale functie of maak er een restaurant van. Zorg voor een trekker. Maak hoogbouw achter de Zuiddijk in verschillende hoogtes en verbeter de zichtlijnen vanuit het centrum naar de Zuiddijk. Aldus de aanbevelingen van deze groep.
Groep 3
Wouter de Haas- LAB03
“West bloeit, oost verpaupert”: dat is de constatering van de groep op hoofdlijnen. Verder wordt geconstateerd dat er geen echt aantrekkelijke functies in het gebied ten oosten van de Sluis aanwezig zijn, wat heeft geleid tot verpaupering, leegstand, onderhoudsachterstanden e.d.
Het gebied waarop de groep zich heeft gefocust wordt in grote lijnen begrensd door de directe omgeving van de sluis van de Oostzijde en de Damstraat, het bruggencircuit, een deel van de Peperstraat, Savornin Lohmanstraat, Zuiddijk, Burcht en een deel van de Prins Hendrikkade.
Potenties worden vooral gevonden op en langs de Sluis, het gebiedje naast de Oostzijderkerk, de kop van de Burcht en de Zuiddijk.
Daarnaast, als verrassend element, stellen zij voor een extra landhoofd te plaatsen aan de kop van het Zaaneiland om de weidsheid van de Zaan te verkleinen en het gebied intiemer te maken, waardoor het een wat meer stedelijk karakter krijgt.
De potentie van de Zaan voor cruisevaart is groot en biedt ook grote kansen voor het stedelijke gebied. Dat kan nog worden versterkt door een deel van de Burcht te benutten als extra jachthaven, waardoor functies aan de Zuiddijk en horeca een extra impuls krijgen. De situering op de zon is daarbij ideaal. Continuering van het centrumgebied naar en in de Peperstraat wordt niet als een optie beschouwd.
Het idee is om op, rond en via de kade’s langs de Sluis (waar na de sloop van de paviljoens een goed ingerichte wandelroute wordt gerealiseerd) het centrumgebied af te buigen naar de Zuiddijk en dat een groene aankleding te geven. Dit idee wordt verder uitgewerkt door het gehele gebied van Damstraat, Sluis, Klauwershoek, Savornin Lohmansstraat, deel van de Zuiddijk en Burcht tot wandelgebied te bestemmen.
Voor extra woningen wordt de zone aan de zuidzijde van de Peperstraat, de Savornin Lohmanstraat en het nu sterk verpauperde en het deels leegstaande gebied achter de Zuiddijk aangewezen. Daarnaast door het forse landhoofd op de kop van het eiland. Forse sloop van de bebouwing ten zuiden van de Oostzijderkerk moet een echt marktplein opleveren en het huidige gemeentehuis op de kop van de Burcht zal een museum worden en daarmee een trekker voor het gebied. Over vervanging van de parkeergelegenheid die de Burcht nu levert, zijn geen uitspraken gedaan.
Bijlage foto’s van schetsen en PowerPoint presentatie
Wat heeft de ontwerp dag opgeleverd?
Welke punten zijn naar voren gekomen en vormen een gemeenschappelijke aanbeveling voor een visie op een nieuwe ontwikkeling van het gebied rondom de Sluis, Zuiddijk, de Burcht en Peperstraat?
Eerst de waarneming op basis van een wandeling/verkenning van het gebied:
– Een gebied dat enerzijds een historisch karakter heeft en anderzijds een karakterloze jaren 60 ontwikkeling laat zien;
– Een gebied met brede infrastructuur, breder dan noodzakelijk lijkt voor het auto- en busverkeer;
– Een gebied dat leegstand en verpaupering kent en bestaat uit veel rommelige en armoedige achterkanten bestaat;
– Veel ongeordende parkeerplekken, vrijwel geen groen en openbare ruimte van geringe kwaliteit en grote achterstalligheid in onderhoud.
Rond de tafels in de Oostzijderkerk is vervolgens druk gediscussieerd, maar uiteindelijk ontstond bij alle groepen de opvatting dat het gemotoriseerde verkeer, vooral bus en auto, een té belangrijke (dominante?) plaats in het gebied inneemt.
Ook wordt de conclusie gedeeld dat die verkeersstromen niet thuis horen in het gebied en een grote belemmering zullen vormen bij een noodzakelijke ontwikkeling van het gebied. Deze ontwikkeling moet er op gericht zijn om een ruimtelijke, functionele én aantrekkelijke verbinding tot stand te brengen tussen de stadsdelen ten oosten en ten westen van de Zaan en waardoor de Zaan gekruist wordt.
Iedere groep had daar vervolgens zijn eigen ontwikkelingsstrategie bij: van volledig autovrij tot beperkt toegankelijk voor kleine busjes voor mensen die wat ouder of slecht ter been zijn en mensen die in het gebied wonen of komen wonen in nieuwbouw appartementen.
In alle plannen is de Burcht geen centraal parkeerterrein meer, maar heeft een stedelijke functie als park, markt en evenemententerrein, zelfs als jachthaven, maar vooral ook ‘vergroend’ met veel kansen voor aantrekkelijke horeca aan de zonzijde, de kant van de Zuiddijk.
Als tweede wordt genoemd dat het noodzakelijk is een trekker in het gebied te hebben die mensen verleidt de brug of sluis over te steken. De Poort van Zaandam, een museum, een jachthaven zijn daar de illustratie van. Een aanlegplaats voor de riviercruisevaart kan ook een impuls geven aan het gebied.
De inrichting van de openbare ruimte moet vooral worden afgestemd op het gebruik door voetgangers en fietsers.
Over de kwaliteit van de inrichting is weinig gesproken.
Opvallend is dat de historische en culturele betekenis die dit oudste stukje Zaandam vertegenwoordigt, niet sterk naar voren is gekomen. Tijdsdruk en complexiteit van de opgave is daar waarschijnlijk de oorzaak van. En wellicht het onbekend zijn met de stad.
Wat heeft het ons gebracht?
Wij constateren dat deze dag een aantal nieuwe inzichten heeft opgeleverd; rijp en groen, confronterend en soms gebaseerd op vertrouwen van de maakbaarheid van de samenleving. Toch zijn het een aantal ontwerpkeuzes die inspireren en ons tot verder denken hebben gebracht.
Wat nu en hoe verder na deze activiteiten van Babel?
Na de sessies die wij vorig jaar en dit jaar hebben georganiseerd of hebben bijgewoond, willen wij de gemeente een aantal inhoudelijke ruimtelijke aanbevelingen mee geven in het vervolg van het proces van de verbinding van centrum met centrum-oost. Aanbevelingen die de attractiewaarde moeten verhogen en de kwaliteit van het stadsdeel ten oosten van de Zaan moeten aanjagen en hier bedoeld zijn ter inspiratie. Voor Babel is de historie en cultuur van de stad een belangrijke inspiratiebron. We willen de studie over het gebied handvatten wat er toe moet leiden dat de stadsdelen beter worden verbonden en de stad zich beter kan ontwikkelen in de komende decennia. En dit striven we na, zowel voor onze eigen bewoners, ondernemers als de bezoekers en toeristen van onze stad. Verder willen wij de positie van Zaanstad in de metropool Amsterdam sterker maken.
Onze aanbevelingen
1.
Zoek balans en onderscheid tussen drukte en ontspanning
Wij zijn anders gaan kijken en anders gaan denken over dit historische en oorspronkelijke hart van de stad. Centrum Oost kan en moet een ontwikkeling doormaken die zich onderscheid van het drukke winkelhart in het westelijk stadsdeel. Hier is sprake van een hoge intensiteit van winkelend publiek en toeristische bezoekers van Zaandam. Het gebied ‘Over de Sluis’ heeft daarentegen, naar onze mening, grote potentie als het ruimte biedt aan een andere vorm van levendigheid, waar historie, cultuur en Zaanse identiteit samen komen. Een gebied waar de nadruk ligt op verblijf en ontspanning. Je wilt hier zijn omdat je je daar verbonden voelt met het verhaal van Holland, de Zaanstreek, de Stad. De aantrekkingskracht ontleent het aan dat onderscheid, net iets anders, met een geheel eigen sfeer en karakter, maar ook met ruimtelijke en functioneel verbindende elementen.
Het gebied is complementair aan het stadscentrum en het daarin gelegen theater/horecagebied van de Dam. Een eigenstandigheid die een belangrijk en aantrekkelijk scharnierpunt met de Zaan als ruimtelijke, functionele en culturele drager kan worden.
2.
Maak van de publieke ruimte een belangrijke drager!
Wij denken dat die eigenstandigheid in belangrijke mate wordt gedragen door goed doordachte en goed ingerichte openbare ruimte. Niet alleen in functionele zin maar vooral in de zin van beleving.
Hier ligt ons inziens dé rol van de gemeente waarop zij moet gaan inzetten. Het zou de kern kunnen zijn van de opdracht om dit gebied tot ontwikkeling te brengen. Het kan ook het speerpunt zijn voor investeringsbeslissingen.
Zie hoe de ruimte van de Gedempte Gracht het centrum meerwaarde heeft gegeven en het vertrouwen van partijen heeft gevoed dat investeringen in het vastgoed nodig en uiteindelijk ook winstgevend kunnen zijn.
Publieke ruimte die wordt beleefd, gebruikt en impulsen geeft aan het ontwikkelen van functies die baat hebben bij die openbare ruimte maar er ook waarde aan toevoegen. Dat zou ook het uitgangspunt voor het gebied ‘Over de Sluis’ kunnen zijn.
In dat licht nemen wij het advies van Erik Jongenotter serieus: “Geef de openbare ruimte niet te snel weg! Maak goede keuzes over het gebruik van de publieke ruimte en denk niet louter in verkeersstromen of benutting van vrijkomende ruimte als bouwgrond.”
3.
Transformatie van hoofdstructuur naar centrumstructuur
De huidige hoofdverkeersstructuur is niet de structuur die hoort bij het gebied waar het oostelijk en westelijk stadsdeel én de Zaan en de sluis elkaar ontmoeten maar ook gescheiden worden. In een centrumstructuur gaat het primair om de bezoeker, winkelend, werkend of recreërend. Doorgaande vervoers- en verkeersstromen verhouden zich in het algemeen slecht met intensief gebruik door voetgangers. Zelfs fietser vormen in steeds grotere mate een probleem.
– Openbaar vervoer.
Via de ruit rond het centrum van de stad zijn belangrijke functies in de stad met elkaar verbonden; het Stadhuis, het centrum-west en -oost en het Zaans Medisch Centrum.
Als wordt gekozen voor routes van de stads- en streekbussen in twee lussen, een westelijke en een oostelijke, én de ruit om het centrum wordt benut, ontstaat veel ruimte die anders gebruikt kan worden. Via die lussen kunnen bezoekers die het centrum willen bezoeken, kiezen voor hoogfrequent vervoer met kleine elektrische stadsbussen. De stad Manchester (GB) is daar een goed voorbeeld van. Dit biedt de mogelijkheid tot een hernieuwde ruimtelijke ontwikkeling waar gevelwanden soms een sprong naar voren doen en profielen soms versmald worden. Een optie die voor de Peperstraat zeker bruikbaar is. Ook het brede asfalt en de oprit naar de Wilhelminabrug vanuit de Savornin Lohmanstraat vraagt daar om een ander profiel, waar het groen en bomen het gereedschap kunnen zijn.
– Parkeren, bestemmingsverkeer en bewoners
Het parkeren moet zoveel mogelijk in parkeergarages worden ondergebracht, bij voorkeur uit het zicht en ondergronds en waar mogelijk gecombineerd met functies die in het centrum geen plaats kunnen vinden/krijgen. De verhuur van elektrische auto’s, fietsverhuur voor bezoekers aan de stad en toeristen die de Zaan willen ervaren en het veenweidegebied willen verkennen, wordt gestimuleerd. Hieraan kunnen arrangementen verbonden worden, zoals een lunch onderweg met streekeigen producten.
De uitwerking in meerdere kleine parkeergarages aan de oostelijke kant zou moeten worden onderzocht. Bestemmingsverkeer, aan en afvoer, bij voorkeur toelaten in kleine milieuvriendelijke vrachtwagens. Bewonersverkeer toelaten via een transponder en binnen een 30 km gebied.
4.
Geef primair aandacht aan kwaliteit en functionaliteit van het publieke gebied.
Denk over het gehele gebied vooral na over openbare ruimte waarin je je prettig en veilig voelt, waar sprake is van verrassing, waar daadwerkelijk publieke ruimtes worden gevormd, die uitnodigen er te verblijven of iets te ondernemen.
Een inrichting, waar objecten en bomen de publieke ruimte schaal en intimiteit geven, omsluiten of juist anders openen en richten. Dit kan nieuwe waarde geven aan de zonnige Zuiddijk, nu gelegen aan een winderig en met auto’s gevulde Burcht. Het idee dat Ruud Vreeman bij zijn afscheid van de gemeenteraad presenteerde is in dat licht interessant.
De dijk, de Zuiddijk, moet bij de aanpak en het ontwikkelen van een plan voor de publieke ruimte weer zichtbaar en voelbaar worden door niveauverschil met de Burcht terug te brengen en te benadrukken. Fietsers moeten om de Burcht heen geleid worden, (zoals groep 1 dat adviseerde) en voetgangers over de Zuiddijk en de Burcht. Dat geeft de mogelijkheid om op de zonzijde aan de Zuiddijk en Burcht een veilige, rustige en ontspannen sfeer met terrassen voor de horeca te realiseren, waar stadsbewoners, bezoekers en toeristen (cruisevaart) kunnen neerstrijken.
Voor ons is duidelijk dat het parkeren in ieder geval niet meer plaats moet vinden op de Burcht. Dat is een plek met historie die door Monet zodanig op waarde werd geschat dat hij het schilderde. Een plek met veel potenties.
5.
Suggesties voor functies en ingrepen om de aantrekkelijkheid Over de Sluis te vergroten.
Welke functies en activiteiten zijn bij uitstek geschikt om de stap over de Sluis en de bruggen te maken ?
Een uitbreiding met commerciële functies als aanvulling op het huidige centrumgebied lijkt op korte termijn geen realistische optie. Meer van hetzelfde zal de kracht van centrum West zal verminderen en daardoor kansloos zijn, mede gezien het ontmoedigend beeld van leegstaande panden. Op de langere termijn, na realisering van de woningbouwopgave die tot 2040 bestaat in Zaanstad, kan het nodig zijn een dergelijke behoefte een plaats te geven. In dat licht willen we adviseren om plinten van gebouwen zo flexibel te maken dat tijdelijke en nieuwe activiteiten een plaats kunnen vinden. De openbare ruimte is niet gebaat bij blinde gevels op straatniveau.
-transformeren en verdichten
Voorlopig is het transformeren en verdichten met woningbouw van het gebied Peperstraat en Touwslagerstraat een optie die zowel de leefbaarheid als de sociale en ruimtelijke verbetering ten goede zal komen. De transformatie van de Peperstraat zal een sterk verdicht stedelijk karakter moeten krijgen. Verrassende architectuur zal een kwaliteitsverbetering opleveren waarmee de huidige monotonie kan worden doorbroken. De zone vanaf het Verzetsplantsoen en tussen Catharijnestraat en Touwslagerstraat leent zich voor geleidelijke transformatie naar een meer verdichte en toch kleinschalige woonbuurt die aansluit bij de schaal van de bebouwing langs de Zuiddijk. Op een aantal plaatsen in het plangebied zal reparatie van het stedelijk weefsel nodig zijn. Goed onderhoud en groenvoorzieningen moeten hoog op de agenda staan en daar waar aanwezig gekoesterd worden, zoals bij de A.G.Verbeekstraat. De situatie tussen Peperstraat en Bloemgracht vraagt om onderzoek hoe om te gaan met de parkeerstrook, annex busstation. Daar zal de structuur aangeheeld moeten worden. Nu liggen achtertuinen aan het parkeerterrein. In dat onderzoek ook mee te nemen of ter plaatse een ondergrondse parkeergarage kan worden gerealiseerd, waar bovenop functies worden toegevoegd zoals genoemd onder parkeren, bestemmingsverkeer enz. Daarbij moet een combinatie gezocht worden met een appartementengebouw met een hoogteaccent ( Poort van Centrum Oost, groep 1)
Ingrepen die ons de brug over helpen
Hoe kan de aantrekkelijkheid en de leefbaarheid van het oostelijk deel beter worden gemaakt? Hoe verleiden we mensen om de brug of de sluis over te steken, of een functie daar te bezoeken? Hoe verleiden we mensen om te dwalen rondom de Oostzijderkerk en een biertje te drinken in de Klauwershoek en daarna verder te gaan naar Burcht en Zuiddijk?
Allereerst is belangrijk dat de openbare ruimte uitnodigt om op en over de sluis het gebied in te gaan en de kade te beleven richting Burcht en Zuiddijk. De route via de Dam is niet de meest ingewikkelde. De route in het verlengde van de Gedempte Gracht is dat wel!
Een paar suggesties waarvan er een door groep 2 werd gedaan.
– Plaats een opvallend gebouw op de hoek van de sluis tegenover de Beatrixflat. Wij voegen daar aan toe dat ook de Beatrixflat een andere uitstraling moet krijgen en het verlaagde gebied langs de noordzijde van de Peperstraat ingrijpend aangepakt moet worden.
– Versmal het rijdek van de brug, zodanig dat van en naar het centrum een brede ‘wandelloper’ ontstaat over de Zaan. Doe dat zowel bij de Beatrixbrug als de Wilhelminabrug.
– Van minder ingrijpende aard is het markeren van een looproute vanuit het kruispunt Gedempte Gracht en Damstraat. Dit kan middels bomen, bloembakken, armaturen met led-verlichting of led-verlichting als een lint in de bestrating.
– Een overbrugging van het niveauverschil tussen opgang van de Beatrixbrug en het niveau van de kade van de sluis met een zeer luie trap en hellingsbaan, waarin de verlichting doorloopt naar het plein voor de kerk en de kade langs de sluis. Onderzoek de mogelijkheden om de Oostzijderkerk te benutten als een ‘lunchkerk’, zoals die bijvoorbeeld in Dublin (Ier.) is gerealiseerd.
Daar bestaat de mogelijkheid om overdag een ontmoetingsplaats te maken met een terras voor de deur, waar zowel binnen als buiten in Verkade muziektent zomerconcerten kunnen worden gehouden.
Als we de kade volgen, bereiken we het voormalige gemeentehuis, de Burcht en de Zuiddijk vanaf de kade en de Damstraat. Het voormalige, enigszins monumentale postkantoor staat met zijn rug naar de Sluis. Onderzoek de mogelijkheid om dit gebouw transparanter te maken en ook te openen naar de sluis. Nu is de straat ter plaatse dodelijk saai. Breng daar levendigheid naar toe.
Het gebied Burcht en Zuiddijk is eigenlijk erg interessant en heeft grote potenties, maar het gebied mist een expliciete trekker.
Zoek naar een echte trekker
Er wordt al enige tijd gesproken over een museum waar kunstwerken uit depots van Amsterdamse musea tentoongesteld kunnen worden. Eveneens wordt de laatste tijd het belang van de schilderijen van Monet sterk benadrukt. Zaanstad zou hiermee ook internationaal (nog) beter op de kaart zou kunnen staan. Wij zijn van mening dat een dergelijke museale functie goede kansen biedt voor een aantrekkelijke functie op een deel van de Burcht, zeker als deze Amsterdamse museumschatten gecombineerd worden met een Monet tentoonstelling in 2026. Ook speelt speelt er een initiatief van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed om een tentoonstelling te vestigen in Zaanstad. De. Nu nog in het depot van de RCE aanwezige kunstwerken zouden permanent geëxposeerd kunnen worden om het Verhaal van Holland in brede context te vertellen.
Wij denken dan aan een combinatie van een nieuwbouwvleugel aan het huidige gemeentehuis die zich keert naar de Zaan en een pendant wordt van het Zaantheater. Aan de kade kan een bootverbinding naar de Zaanse Schans een mooie voortzetting van een bezoek aan dit museum vormen. Dit zal in de loop der tijd een geweldige impuls geven aan de ontwikkeling van de Zuiddijk en de gebieden die in de directe omgeving liggen.
Onderzocht moet ook worden of, met het oog op bezoekers en transport van kunstwerken, onder de Burcht een parkeergarage gerealiseerd kan worden.
De suggestie van groep 1 over het gebruik van de Burcht, na herinrichting, zoals eerder door ons bepleit, als plek voor seizoensgebonden markten en activiteiten vinden wij zeker sympathiek.
Oktober 2017 – Babel, Zaans Architectuurplatform
